Hưu trí và tử tuất là gì? Điều kiện để hưởng chế độ cho người tham gia BHXH

1. Chế độ hưu trí và tử tuất là gì?

Chế độ hưu trí

Chế độ hưu trí là chế độ chi trả lương hưu cho người lao động đã hết tuổi làm việc theo quy định của pháp luật nhằm đảm bảo lao động khi về già có chi phí cho những nhu cầu sống cơ bản và chăm sóc sức khỏe. Đây là một trong những chế độ quan trọng người lao động được hưởng khi tham gia bảo hiểm xã hội.

Chế độ tử tuất

Để giúp bạn hiểu rõ chế độ hưu trí và tử tuất là gì, chúng tôi cũng giải thích rõ khái niệm chế độ tử tuất. Chế độ tử tuất là chế độ bảo hiểm xã hội bù đắp phần thu nhập của người lao động dùng để đảm bảo cuộc sống cho thân nhân họ hoặc các chi phí khác phát sinh do người lao động đang tham gia quan hệ lao động hoặc đang hưởng bảo hiểm xã hội bị chết. Tại Việt Nam cũng như tất cả các nước khác, chế độ tử tuất luôn là một nhánh của bảo hiểm xã hội. Chế độ tử tuất bao gồm những trợ cấp sau:

• Trợ cấp mai táng (Mai táng phí);

• Trợ cấp tử tuất hàng tháng;

• Trợ cấp tử tuất một lần.

2. Điều kiện hưởng chế độ hưu trí và tử tuất là gì?

Để biết rõ hơn chế độ hưu trí và tử tuất là gì, bạn cũng cần tìm hiểu về điều kiện để được hưởng, cụ thể như sau:

Điều kiện hưởng chế độ hưu trí

Theo Điều 54 Luật BHXH quy định người lao động khi nghỉ việc nam đủ 60 tuổi, nữ đủ 55 tuổi và có đủ 20 năm đóng BHXH trở lên thì được hưởng lương hưu.

• Với thời gian đóng BHXH 19 năm 11 tháng thì bạn chưa đủ điều kiện để hưởng lương hưu.

• Số năm đóng BHXH để được hưởng lương hưu là phải đủ 20 năm.

Do đó, bạn có thể tham gia tiếp BHXH tự nguyện để đủ điều kiện nêu trên.

Điều kiện hưởng chế độ tử tuất

Để được hưởng trợ cấp mai táng, người lao động phải thuộc một trong các trường hợp được quy định tại Khoản 1 Điều 67 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 gồm các trường hợp sau:

• Đang đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc hoặc đang bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm xã hội mà đã có thời gian đóng từ đủ 12 tháng trở lên.

• Chết do tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hoặc chết trong thời gian điều trị do tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp.

• Đang hưởng lương hưu, hưởng trợ cấp tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hằng tháng đã nghỉ việc.

• Bị Tòa án tuyên bố là đã chết.

3. Mức hưởng chế độ hưu trí và tử tuất

Khi hiểu rõ hưu trí và tử tuất là gì, bạn cũng sẽ dễ dàng tính được mức hưởng quyền lợi của chế độ này đối với trường hợp của bản thân. Cách tính mức lưởng chế độ hưu trí và tử tuất cụ thể như sau.

Mức hưởng chế độ hưu trí

• Tính theo mức lương hưu cơ bản

Lương hưu = Tỷ lệ hưởng lương hưu x Mức bình quân tiền lương đóng BHXH

Trong đó:

• Với lao động nam: 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH tương ứng 19 năm đóng BHXH vào 2021, từ năm 2022 trở đi là 20 năm. Sau đó mỗi năm đóng cộng 2%, tối đa bằng 75%.

• Với lao động nữ: 45% mức bình quân lương tháng đóng BHXH tương ứng với 15 năm đóng BHXH. Sau đó mỗi năm đóng được tính thêm 2%, mức tối đa bằng 75%.

• Với lao động nữ hoạt động chuyên trách hoặc không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn đủ điều kiện hưởng lương hưu được tính theo số năm đóng BHXH và mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH:

• Đủ 15 năm đóng BHXH tính bằng 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH.

• Từ đủ 16 - 20 năm đóng BHXH, cứ mỗi năm đóng tính thêm 2%.

• Mức lương hưu khi nghỉ hưu trước tuổi

Mức lương hưu hàng tháng của người đủ điều kiện nghỉ hưu trước tuổi được tính như người nghỉ hưu đủ tuổi, sau đó cứ mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi quy định thì giảm 2%.

Trường hợp tuổi nghỉ hưu có thời gian lẻ đến đủ 06 tháng thì mức giảm là 1%, từ trên 06 tháng thì không giảm tỷ lệ phần trăm do nghỉ hưu trước tuổi.

Lưu ý: Mức lương hưu hàng tháng thấp nhất của người lao động tham gia BHXH bắt buộc đủ điều kiện hưởng lương hưu như trên bằng mức lương cơ sở. Bởi vì, mức lương cơ sở 2021 giữ nguyên là 1,49 triệu đồng nên mức lương hưu hàng tháng thấp nhất là 1,49 triệu đồng.

Mức hưởng chế độ tử tuất

Mức hưởng chế độ mai táng phí: Căn cứ Khoản 2, khoản 3 Điều 66 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 mức hưởng chế độ mai táng phí được quy định như sau:

• Trợ cấp mai táng bằng 10 lần mức lương cơ sở tại tháng mà người quy định tại khoản 1 Điều này chết.

• Người quy định tại khoản 1 Điều này bị Tòa án tuyên bố là đã chết thì thân nhân được hưởng trợ cấp mai táng quy định tại khoản 2 Điều này. Lương cơ sở hiện nay là 1.490.000 đồng. Như vậy, số tiền mai táng thân nhân của người lao động đã mất có thể được hưởng là: 1.490.000 x 10 = 14.900.000 đồng.

Mức hưởng chế độ: Căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 68 Luật bảo hiểm xã hội 2014 quy định về mức trợ cấp tử tuất hàng tháng thì:

Mức trợ cấp tuất hàng tháng đối với mỗi thân nhân bằng 50% mức lương cơ sở; trường hợp thân nhân không có người trực tiếp nuôi dưỡng thì mức trợ cấp tuất hàng tháng bằng 70% mức lương cơ sở.” Căn cứ theo quy định thì mức lương cơ sở hiện nay là 1.490.000 đồng. Mức trợ cấp tử tuất hàng tháng của thân nhân người lao lao động được xác định như sau:

• Con dưới 18 tuổi; từ 18 tuổi trở lên mà bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên được hưởng trợ cấp tuất hàng tháng bằng 50% mức lương cơ sở tức là bằng 745.000 đồng/tháng;

• Vợ từ đủ 55 tuổi trở lên hoặc có chồng từ đủ 60 tuổi trở lên sẽ được hưởng trợ cấp hàng tháng bằng 70% mức lương cơ sở tức là bằng 1.043.000 đồng/tháng.

Ngoài ra, căn cứ theo Khoản 2 Điều 67 Luật BHXH 2014, thân nhân của người lao động được hưởng trợ cấp tuất hàng tháng bao gồm:

• Con chưa đủ 18 tuổi; con từ đủ 18 tuổi trở lên nếu bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên. Con được sinh khi người bố chết mà người mẹ đang mang thai.

• Vợ từ đủ 55 tuổi trở lên hoặc chồng từ đủ 60 tuổi trở lên, vợ dưới 55 tuổi, chồng dưới 60 tuổi nếu bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên.

• Cha đẻ, mẹ đẻ, cha đẻ của vợ hoặc chồng, mẹ đẻ của vợ hoặc chồng, thành viên khác trong gia đình mà người lao động đang có nghĩa vụ nuôi dưỡng nếu từ đủ 60 tuổi trở lên đối với nam, 55 tuổi trở lên đối với nữ

• Cha đẻ, mẹ đẻ, cha đẻ của vợ hoặc chồng, mẹ đẻ của vợ hoặc chồng, thành viên khác trong gia đình mà người lao động đang có nghĩa vụ nuôi dưỡng nếu dưới 60 tuổi đối với nam, dưới 55 tuổi đối với nữ và bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên.

Xem Thêm: Mẫu Hợp Đồng Thời Vụ Không Đóng Bảo Hiểm Mới Nhất Có Thể Bạn Chưa Biết

4. Thủ tục để được hưởng chế độ hưu trí và tử tuất là gì?

Để có thể hưởng chế độ của 2 loại bảo hiểm này, bạn cần thực hiện đúng quy trình thủ tục. Việc nắm rõ chế độ hưu trí và tử tuất là gì sẽ giúp bạn dễ dàng thực hiện thủ tục để nhận được quyền lợi theo đúng quy định:

Thủ tục để được hưởng chế độ hưu trí

Căn cứ theo Nghị định 46/2010/NĐ-CP; Luật BHXH 58/2014. Quy trình thực hiện thủ tục hưởng chế độ hưu trí gồm 5 bước:

• Bước 1: Trước 06 tháng tính đến thời điểm nghỉ hưu theo quy định tại Điều 9 Nghị định 46/2010, đơn vị phải ra thông báo bằng văn bản về thời điểm nghỉ hưu để công chức biết theo mẫu tại Phụ lục I ban hành kèm theo Nghị định 46/2010/NĐ-CP và chuẩn bị người thay thế.

• Bước 2: Trước 03 tháng tính đến thời điểm nghỉ hưu theo quy định tại Điều 9 Nghị định 46/2010, đơn vị quản lý phải ra quyết định nghỉ hưu theo mẫu tại Phụ lục II ban hành kèm theo Nghị định này.

• Bước 3: Sau khi quyết định nghỉ hưu ban hành, đơn vị phối hợp với tổ chức BHXH thực hiện Báo giảm - Chốt sổ BHXH cho người lao động. Thao tác báo giảm có thể làm điện tử trên phần mềm EFY-eBHXH, các đơn vị có thể tải và đăng ký tài khoản trên phần mềm.

• Bước 4: Trong thời hạn 30 ngày tính đến thời điểm người lao động được hưởng lương hưu, đơn vị hoặc công chức, viên chức đang bảo lưu quá trình đóng nộp hồ sơ hưởng chế độ hưu trí cho cơ quan BHXH địa phương quản lý.

• Bước 5: Kể từ thời điểm nghỉ hưu ghi trong quyết định nghỉ hưu, công chức được nghỉ hưu và hưởng chế độ BHXH theo quy định.

Lưu ý: Khi tìm hiểu hưu trí và tử tuất là gì thì bạn cần lưu ý một số vấn đề sau để tránh ảnh hưởng đến quyền lợi:

• Được phép lùi thời gian nghỉ hưu, tuy nhiên, chỉ áp dụng đối với trường hợp công chức ốm đau, có sự kiện bất khả kháng xảy ra mà thời gian không lùi quá 6 tháng.

• Đối với công chức trong đơn vị sự nghiệp công lập có trình độ đào tạo của ngành chuyên môn nếu có nguyện vọng và đủ tiêu chuẩn về kéo dài tuổi nghỉ hưu thì trước thời điểm nghỉ hưu 03 tháng đơn vị ban hành quyết định thôi giữ chức danh quản lý, chuyển sang viên chức và kéo dài thời gian công tác theo quy định về viên chức.

Thủ tục để được hưởng chế độ tử tuất

Đi kèm với thông tin giải thích cho chế độ hưu trí và tử tuất là gì, bạn cũng cần biết thủ tục để được hưởng chế độ tử tuất. Để thực hiện thủ tục nhận tiền tử tuất, nếu là thân nhân của người tham gia BHXH chết (mất) cần chuẩn bị các giấy tờ sau:

• Đơn đề nghị hưởng chế độ tử tuất (theo mẫu của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội).

• Giấy chứng tử hoặc giấy báo tử của người tham gia BHXH hoặc quyết định tuyên bố là đã chết của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật.

• Sổ bảo hiểm xã hội của người tham gia BHXH.

• Giấy chứng nhận quan hệ thân nhân với người tham gia BHXH (giấy khai sinh, giấy đăng ký kết hôn, giấy chứng nhận độc thân, giấy chứng nhận nuôi dưỡng...).

• Giấy chứng nhận khả năng lao động của thân nhân nếu bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên.

• Giấy chứng nhận không có thu nhập hoặc có thu nhập hàng tháng thấp hơn mức lương cơ sở của thân nhân nếu không phải là con của người tham gia BHXH.

Bạn cần nộp hồ sơ tại cơ quan bảo hiểm xã hội nơi người tham gia BHXH đóng bảo hiểm xã hội trước khi chết, hoặc nơi thường trú của người tham gia bảo hiểm xã hội trước khi chết. Thời hạn nộp hồ sơ là trong vòng 12 tháng kể từ ngày người tham gia bảo hiểm xã hội chết (Căn cứ theo Nghị định số 115/2015/NĐ-CP). Nếu nộp hồ sơ quá thời hạn, bạn sẽ bị trừ số tiền tử tuất tương ứng với thời gian quá hạn.

Xem Thêm: Cách Tính Rút Bảo Hiểm Xã Hội 1 Lần Và Tất Tần Tật Những Điều Cần Biết

Tóm lại, người lao động cần hiểu rõ chế độ hưu trí và tử tuất là gì cùng những quy đình kèm theo để đảm bảo quyền lợi cho bản thân trong suốt quá trình làm việc và cống hiến. Nếu đáp ứng đầy đủ các điều kiện, bạn cần nhanh chóng chuẩn bị hồ sơ và thực hiện theo thủ tục được hướng dẫn trên đây để được hưởng các quyền lợi hợp pháp từ bảo hiểm xã hội.